Αυτό δεν σημαίνει ότι “θεραπεύει” οτιδήποτε. Δεν διορθώνει την εξουθένωση ή δεν διαλύει με μαγικό τρόπο το άγχος. Αλλά για πολλούς από εμάς, το να ανεβαίνουμε στο ποδήλατο και να κινούμε το σώμα μας κάνει τα πράγματα να φαίνονται λίγο πιο εύκολα. Είτε πρόκειται για μια σταθερή ατομική βόλτα που καθαρίζει το μυαλό σας είτε για μια σύντομη ομαδική βόλτα για να κινηθείτε ξανά, η ποδηλασία έχει τον τρόπο να εμφανίζεται όταν τη χρειαζόμαστε περισσότερο.
Δεν πρόκειται για τοξική θετικότητα ή για το “απλά κάνε βόλτα και θα νιώσεις καλύτερα”. Πρόκειται για ένα εργαλείο – μια πρακτική, έναν ρυθμό, κάτι που σε βγάζει έξω, πίσω στο σώμα σου και λίγο πιο κοντά στην ισορροπία. Ας ρίξουμε λοιπόν μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς η ποδηλασία υποστηρίζει την ψυχική ευεξία – από την έρευνα μέχρι τη βιωμένη εμπειρία.
Τι λέει στην πραγματικότητα η έρευνα
Οι περισσότεροι ποδηλάτες δεν χρειάζονται μια επιστημονική μελέτη για να τους πει ότι η ποδηλασία βοηθάει τη διάθεσή τους, αλλά αποδεικνύεται ότι η επιστήμη επιβεβαιώνει αυτό που νιώθαμε από την αρχή.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο BMJ Open έδειξε ότι η αερόβια άσκηση, όπως το τρέξιμο ή η ποδηλασία, μπορεί να μειώσει σημαντικά το αίσθημα άγχους. Η τακτική κίνηση δεν βοηθά μόνο τη στιγμή- μπορεί στην πραγματικότητα να μειώσει τον κίνδυνο οι αγχωτικές σκέψεις να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες κρίσεις πανικού ή αγχώδεις διαταραχές.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που κάνουν καθημερινά ποδήλατο είναι πιο πιθανό να περιγράφουν τη ζωή τους ως ευτυχισμένη σε σύγκριση με εκείνους που δοκίμασαν να κάνουν ποδήλατο αλλά το εγκατέλειψαν. Το είδος της αερόβιας άσκησης έχει λιγότερη σημασία από τη συνέπεια, αλλά η ποδηλασία προσφέρει έναν μοναδικό συνδυασμό: είναι χαμηλής όχλησης (ένα πλεονέκτημα αν αντιμετωπίζετε πόνο στις αρθρώσεις ή ανησυχείτε για κακά γόνατα) και σας βγάζει έξω. Αυτό σημαίνει πρόσθετα οφέλη, από το φυσικό φως, τον καθαρό αέρα και τον χρόνο σε χώρους πρασίνου – όλα αυτά έχουν συνδεθεί ανεξάρτητα με τη βελτίωση της διάθεσης και τη μείωση του στρες.
Υπάρχει και βιολογική εξήγηση. Το ποδήλατο διεγείρει την παραγωγή ενδορφινών -αυτών των χημικών ουσιών του εγκεφάλου που προκαλούν ευεξία- καθώς και ντοπαμίνης και σεροτονίνης, οι οποίες ρυθμίζουν τη διάθεση, τη συγκέντρωση και την αίσθηση ηρεμίας. Βοηθά επίσης στη μείωση των επιπέδων της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες που παραμένει αυξημένη όταν είμαστε αγχωμένοι ή υπό πίεση. Εν ολίγοις: η ποδηλασία μετατοπίζει τη χημεία του εγκεφάλου σας με τρόπους που υποστηρίζουν τη συναισθηματική ρύθμιση.
Αλλά η επιστήμη δεν τα καταγράφει όλα. Επειδή η ψυχική υγεία δεν αφορά μόνο τις ορμόνες και τους νευροδιαβιβαστές. Έχει να κάνει και με το πώς νιώθουμε όταν βρισκόμαστε στη μέση – και τι μας βοηθάει να βρούμε διέξοδο.
Πώς είναι (και γιατί βοηθάει)
Για πολλούς αναβάτες, τα οφέλη της ποδηλασίας στην ψυχική υγεία είναι ανεπαίσθητα αλλά σταθερά. Δεν πρόκειται για δραματική μεταμόρφωση. Είναι περισσότερο σαν να βρίσκεις το κουμπί της έντασης και να χαμηλώνεις τα πάντα λίγο.
Κάποιοι το περιγράφουν ως συγκινητικό διαλογισμό. Η επανάληψη του πεντάλ, η αίσθηση του ανέμου στο πρόσωπό σας, η εναλλαγή του τοπίου – όλα αυτά βοηθούν να ηρεμήσει ο θόρυβος. Αναγκάζεστε να εισέλθετε στην παρούσα στιγμή. Όχι επειδή προσπαθείς να είσαι προσεκτικός, αλλά επειδή η οδήγηση απαιτεί την προσοχή σου. Στο δρόμο, στην αναπνοή σου, στους μηχανισμούς του σώματός σου.
Για μένα, αυτή η αλλαγή συμβαίνει συνήθως περίπου 20 λεπτά μετά τη διαδρομή. Οι σκέψεις δεν εξαφανίζονται, αλλά μαλακώνουν. Το άγχος υποχωρεί. Ακόμα και αν επιστρέψω σπίτι κουρασμένος, ξεφούσκωτος ή λίγο πονεμένος, νιώθω ξανά ο εαυτός μου.
Υπάρχει επίσης κάτι στην πράξη του να βγαίνεις έξω. Ειδικά τις δύσκολες μέρες, όταν όλα μοιάζουν κολλημένα ή μικρά ή συντριπτικά, το να βγεις από το σπίτι -ακόμα και για μια σύντομη βόλτα- μπορεί να είναι αρκετό για να αλλάξει η νοοτροπία σου. Η απλή έκθεση στο φυσικό φως, στον καθαρό αέρα ή στον ανοιχτό χώρο σε επαναφέρει στη γη.
Ποδηλασία σε δύσκολες εποχές
Αξίζει να το επαναλάβουμε: η ποδηλασία δεν είναι θεραπεία. Δεν αντικαθιστά την επαγγελματική υποστήριξη, τη φαρμακευτική αγωγή ή τις πραγματικές συζητήσεις. Μπορεί όμως να αποτελέσει μέρος της εργαλειοθήκης – μια υποστηρικτική πρακτική παράλληλα με άλλες στρατηγικές ψυχικής υγείας.
Για κάποιους είναι ένας τρόπος να διώξουν τη θλίψη. Έχω έναν φίλο που έκανε ποδήλατο κάθε πρωί για έξι εβδομάδες μετά την απώλεια ενός μέλους της οικογένειάς του. Όχι μακριά. Όχι γρήγορα. Αρκετά για να ξεκινήσει τη μέρα της έξω από τον πόνο της. Ένας άλλος γνωστός, που παλεύει με κρίσεις πανικού, μου είπε ότι η ποδηλασία ήταν το μόνο πράγμα που σταματούσε αξιόπιστα τη σπειροειδή πορεία. Όχι επειδή διόρθωνε το υποκείμενο πρόβλημα – αλλά επειδή του έδινε έναν τρόπο να σπάσει τον κύκλο όταν ξεκινούσε.
Προσωπικά, είχα εβδομάδες όπου η κίνηση του σώματός μου ήταν το μόνο πράγμα που είχε νόημα. Δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ. Δεν ήθελα να μιλήσω. Αλλά μπορούσα να κινηθώ, έστω και για 20 λεπτά. Κάποιες μέρες, το ένιωθα σαν ένα δέσιμο. Όχι με κάτι δραματικό, αλλά με το μικρό αίσθημα της ορμής.
Υπάρχει επίσης η κοινότητα. Ακόμα και όταν οδηγείτε μόνοι σας, το να είστε μέλος μιας ομάδας που μοιράζεται την αγάπη σας για το άθλημα, είτε αυτοπροσώπως είτε διαδικτυακά, μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε λιγότερο απομονωμένοι. Οι ομαδικές βόλτες δεν αφορούν μόνο τη φυσική κατάσταση. Μερικές φορές έχουν να κάνουν με το να εμφανιστείς και να σε δουν.
Αν δυσκολεύεστε, ξεκινήστε από τα μικρά
Είναι εύκολο να πέσετε στην παγίδα να σκεφτείτε ότι πρέπει να αισθάνεστε έτοιμοι για να οδηγήσετε. Αλλά συχνά, το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να βγεις από την πόρτα.
Έτσι, αν βρίσκεστε σε μια δύσκολη περίοδο, να μια ευγενική υπενθύμιση: η βόλτα σας δεν χρειάζεται να είναι μεγάλη, έντονη ή εντυπωσιακή. Δεν χρειάζεται να αναρτηθεί στο Strava. Απλά πρέπει να γίνει.
Ακολουθούν μερικά πράγματα που μπορούν να σας βοηθήσουν:
Ξεχάστε τις μετρήσεις. Αφήστε τον υπολογιστή κλειστό. Επικεντρωθείτε στο πώς αισθάνεστε τη διαδρομή, όχι στο πώς φαίνεται στην οθόνη.
Σύντομη διαδρομή. Μια 20λεπτη βόλτα μπορεί να κάνει περισσότερα για το κεφάλι σας από ένα 3ωρο έπος όταν η ενέργειά σας είναι χαμηλή.
Βρείτε μια αγαπημένη διαδρομή. Υπάρχει κάτι που σε ηρεμεί όταν ξέρεις πού πηγαίνεις..
Κάντε βόλτα με έναν φίλο. Ακόμα και αν δεν μιλάτε για το πώς αισθάνεστε, το να είστε κοντά σε κάποιον μπορεί να σας βοηθήσει.
Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας. Το να παραλείψετε μια βόλτα δεν σημαίνει αποτυχία. Αλλά το να εμφανιστείς, ακόμα και ατελώς, είναι μια νίκη.
Μερικές φορές, η πιο σημαντική βόλτα είναι αυτή που σας υπενθυμίζει τι είστε ακόμα ικανοί να κάνετε – ακόμα και όταν όλα τα άλλα μοιάζουν αβέβαια. Η ποδηλασία δεν είναι πανάκεια. Αλλά μπορεί να γίνει σύντροφος. Ένα σταθερό κομμάτι της ζωής που μας βοηθά να επεξεργαστούμε, να προχωρήσουμε και να επανασυνδεθούμε με τον εαυτό μας.
Κατά τη διάρκεια του Μήνα Ευαισθητοποίησης για την Ψυχική Υγεία, γίνεται πολύς λόγος για το τι πρέπει να κάνουμε για να νιώσουμε καλύτερα. Αλλά ίσως ένα μέρος της απάντησης δεν βρίσκεται σε μεγάλες λύσεις. Ίσως είναι στις μικρές, συνεπείς τελετουργίες. Ο πρωινός κύκλος. Η επαναφορά μετά τη δουλειά. Η μοναχική βόλτα που κάνει τα πόδια σου να γυρίζουν ξανά.
